vrijdag 4 december 2015

Prachtige spoorverhalen in documentaireserie Spoorwegmuseum

Documentairemaker Nina Stam
 interviewt oud-seinhuiswachters
Harm Bonder en Jacob Santjer 
Gedurende de negentiende eeuw heeft het spoor grote ontwikkelingen doorgemaakt. Veel traditionele werkzaamheden en beroepen verdwenen in de loop der jaren. Het Spoorwegmuseum wilde de verhalen van deze oude spoorberoepen graag vastleggen en vond in RTV Utrecht een partner voor de prachtige documentaireserie ‘Herinneringen aan het spoor’.  De televisieserie is tot stand gekomen dankzij de steun van het K.F. Heinfonds, het Elise Mathilde Fonds en het Fentener van Vlissingen Fonds. De eerste uitzending is op zaterdag 12 december.

Oral History
Utrecht is van oudsher een belangrijke stad voor de spoorwegen. Niet alleen ligt hier het drukste spoorknooppunt van Nederland, ook de directie en administratie van de spoorwegen zetelen al ruim een eeuw in Utrecht. Wat opvalt is dat er verrassend weinig is vastgelegd over Utrecht als spoorstad, laat staan over het persoonlijk reilen en zeilen van al die spoorwegmedewerkers. Omdat er steeds minder personen leven die de herinneringen aan deze tijd levend houden, voelde Het Spoorwegmuseum sterk de noodzaak deze verhalen en herinneringen vast te leggen. Het museum heeft daarom samen met RTV Utrecht een documentaireserie gemaakt waarin deze ‘oral history’ wordt vastgelegd. Door interviews met oud-medewerkers van de spoorwegen komen we meer te weten over hun werkend leven en de veranderingen in de jaren tussen 1940 – 1975. Deze verhalen worden in het kader van een groter oral history project tevens toegevoegd aan de collectie van het museum.
Vergeten beroepen
Na de Tweede Wereldoorlog voltrokken zich belangrijke veranderingen aan het Nederlandse spoor. Het einde van het stoomtijdperk brak aan, diesel- en elektrische treinen verschenen op het spoor. Door het verdwijnen van de stoomtractie verdwenen ook de beroepen die samenhingen met het stoomvervoer zoals (nacht)stokers en locpoetsers. Ook de seinhuiswachters werden vervangen, zij maakten plaats voor medewerkers van de centrale verkeersleidingpost.  Door de introductie van automatische overwegbomen verdwenen ook de overwegwachters. Daarnaast mochten schoorvoetend de eerste vrouwen aan de slag in voorheen ‘typische’ mannenberoepen zoals conducteur. In de eerste aflevering vertellen seinhuiswachters Harm Bonder en Jacob Santjer over hun lange werkdagen in het seinhuis en hun levenslange liefde voor het spoor. We maken kennis met Mevrouw Timmermans die eind jaren 40 en begin jaren 50 werkte als lokettiste op Utrecht CS en daar haar latere echtgenoot ontmoette.  Meneer van den Ende vertelt dat hij na een diensttijd in Nederlands-Indië dankzij de persoonlijke bemiddeling van Prins Bernhard zijn droom om machinist te worden kon verwezenlijken.

RTV Utrecht
DocU: Herinneringen aan het spoor
Uitzending: 12 en 13 december 2015