Campagne: bescherm bedreigd EU-spoorwegerfgoed

De Europese Commissie heeft voorgesteld 2021 uit te roepen tot Europees Jaar van het Spoor.
Met evenementen en initiatieven wordt het spoor in 2021 aangeprezen als duurzame, innovatieve en veilige vervoerswijze. Daarbij zullen de voordelen voor de bevolking, de economie en het klimaat worden benadrukt, evenals de resterende uitdagingen om tot een ‘Europese spoorwegruimte zonder grenzen’ te komen. Het is dus geen campagne waarbij de geschiedenis en het erfgoed van de spoorwegen centraal staan. Maar spoor- en tramwegen (hun gebouwen, infrastructuur en rollend materieel) zijn belangrijk industrieel erfgoed.
EFAITH, de Europese Federatie van Industriële en Technische Erfgoedverenigingen*, wil daarom, met haar leden, partners en contacten, duidelijk maken wat de impact is van spoorlijnen vanaf de jaren 1840. En hoe het erfgoed daarvan ook nu nog invloed heeft op en kan bijdragen aan de identiteit van regio’s en gemeenten: www.industrialheritage.eu/2021/European-Year-Rail/

Campagne
Ter voorbereiding op het Europees Jaar van het Spoor heeft de E-FAITH (secretariaat in Kortrijk, België) een campagne gelanceerd om de aandacht te vestigen op bedreigd spoorwegerfgoed. Het initiatief wordt gesteund door Fedecrail, de Europese Federatie van Museum- en Toeristische Spoorwegen: www.fedecrail.org.
Doel is een overzicht te geven van bedreigd spoorwegerfgoed in de lidstaten van de Raad van Europa. Het overzicht zal vervolgens, samen met bestaande problemen, in 2021 tijdens een workshop aan Europese instellingen en nationale en regionale autoriteiten worden voorgelegd.
EFAITH roept organisaties en burgers op samen te werken aan behoud en opwaardering van dit erfgoed. ‘Om zich te engageren en om elkaar te steunen, over de grenzen heen’.

Alarmkreten
Na een eerste oproep werd de EFAITH naar eigen zeggen overspoeld met meldingen van bedreigd spoorwegerfgoed. Tot dusver bereikten haar 35 alarmkreten uit 14 landen. Het lijkt het topje van de ijsberg.
Oude spoorlijnen geraken buiten gebruik. Stations, seinhuizen en werkplaatsen ve

rvallen tot ruïnes of worden gesloopt – terwijl ze volgens EFAITH gemakkelijk herontwikkeld zouden kunnen worden en zo een vorm van duurzaamheid kunnen bieden.
Afgeschreven rollend materieel wordt onder slechte omstandigheden opgeslagen of belandt op spoorwegbegraafplaatsen. Niet meer gebruikte spoorbruggen roesten weg of worden gesloopt en verkocht voor de waarde van het schroot. Oude spoorlijnen kunnen omgevormd worden tot rustige en ecologisch verantwoorde fiets- en wandelpaden. Railmusea, vaak gerund door vrijwilligers, worden bedreigd door het verlies aan inkomsten als gevolg van het coronavirus, terwijl ze een toeristische attractie zijn in landelijke gebieden en waardevol mobiel erfgoed behouden.
Het eerste overzicht van de alarmkreten is te zien op www.industrialheritage.eu/endangered-by-country. Iedereen wordt opgeroepen om bij te dragen aan de lijst en deze aan te vullen.

*EFAITH, de Europese Federatie van Verenigingen voor Industrieel en Technisch Erfgoed, is het platform dat contacten en samenwerking tussen vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties zonder winstoogmerk in Europa bevordert.

EFAITH is de plaats waar deze elkaar kunnen ontmoeten, ervaringen kunnen uitwisselen, van elkaar kunnen leren en elkaars activiteiten en campagnes kunnen ondersteunen.

EFAITH promoot en stimuleert de waardevolle rol van vrijwilligers en vrijwilligersverenigingen die industrieel erfgoed en collecties onderzoeken, redden, interpreteren en openstellen voor het publiek.